หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 การเขียนโปรแกรมอย่างง่ายด้วย Scratch
1. โปรแกรม Scratch
ความหมายโปรแกรม SCRATCH โปรแกรม Scratch (อ่านว่า สะ-แครช) เป็นโปรแกรมภาษา ที่ผู้เรียนสามารถสร้างชิ้นงานได้อย่างง่าย เช่น นิทานที่สามารถโต้ตอบกับผู้อ่านได้ ภาพเคลื่อนไหว เกม ดนตรี และศิลปะ และเมื่อสร้างเป็นชิ้นงานเสร็จแล้ว สามารถนำชิ้นงานที่สร้างสรรค์นี้ แสดง และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกับผู้อื่นบนเว็บไซต์ได้ ทำให้ผู้เรียนได้เรียนรู้หลักการทางคณิตศาสตร์ และแนวคิดการโปรแกรมไปพร้อมๆ กับการคิดอย่างสร้างสรรค์ มีเหตุผล เป็นระบบ และเกิดการทางานร่วมกัน
คนเราสามารถสั่งการให้คอมพิวเตอร์ ทํางานได้ ทํางานได้ โดยการเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์แต่ก่อนที่จะเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ได้นั้น เราต้องวางแผนและลําดับขั้นตอนวิธีการสั่งการให้ชัดเจนก่อนเสมอ
โปรแกรม Scratch คือ โปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ที่ ถูกพัฒนาขึ้นในปี ค.ศ. 2007 โดยห้องปฏิบัติการสื่อประสม (Media lab) สถาบันเทคโนโลยี แมสซาชูเซตส์ (Massachusetts Institute of Technology: MIT)
โปรแกรม Scratch มีลักษณะเป็นบล็อกโปรแกรม (Block) นํามาต่อกันเพื่อสร้างรหัสคําสั่ง (Code) เพื่อสั่งให้ปรแกรม Scratch ทํางานตามที่ได้เขียนโปรแกรมไว้
โปรแกรม Scratch สามารถนํามาใช้พัฒนาซอฟต์แวร์ เชิงสร้างสรรค์ได้ เช่น การสร้างนิทานที่โต้ตอบกับผู้อ่านได้ การสร้างเกม การสร้างสื่อนําเสนอข้อมูล การสร้างหุ่นยนต์
ส่วนประกอบต่าง ๆ ของโปรแกรม scratch
ส่วนประกอบต่าง ๆ ของโปรแกรม scratch
หมายเลข 1 คือ เปลี่ยนภาษา ซึ่งมีให้เลือกถึง 64 ภาษาด้วยกัน
หมายเลข 2 คือ เมนูบันทึก เมนูเรียกเปิดงานเก่า เมนูแก้ไข และเมนูตัวอย่างชิ้นงานของคนอื่นที่ได้สร้างไว้
หมายเลข 3 คือ หมวดหมู่บล็อกโค้ดคำสั่ง ที่ภายในถูกบรรจุคำสั่งย่อย ๆ เอาไว้
หมายเลข 4 คือ ปรับแต่งแก้ไขตัวละลร หรือพื้นหลังที่เราเลือก
หมายเลข 5 คือ คำสั่งการจัดการเกี่ยวกับเสียง เช่นการปรับแต่งเสียง การบันทึกเสียง การลบ การตัดเสียง
หมายเลข 6 คือ พื้นที่ในการวางบล็อกคำสั่ง
หมายเลข 7 คือ ปุ่มสั่งให้โปรแกรมทำงานและสั่งให้โปรแกรมหยุดทำงาน
หมายเลข 8 คือ เวทีแสดงผล
หมายเลข 9 คือ ปุ่มการแสดงผล การปรับเปลี่ยนรูปแบบการแสดงผลของโปรแกรม scratch
หมายเลข 10 คือ ปุ่มย่อ ขยาย กึ่งกลางพื้นที่วางบล็อกคำสั่ง
หมายเลข 11 คือ ตัวละคร รูปพื้นหลัง รูปภาพ หรือวัตถุที่เรานำเข้ามา
หมายเลข 12 คือ นำเข้าตัวละคร
หมายเลข 13 คือ นำเข้าภาพพื้นหลัง
หมายเลข 14 คือ กลุ่มบล็อก (Block Palette) (แถบโค้ด)
หมายเลข 15 คือ บล็อกคำสั่งเพิ่มเติม หรือ บล็อกกำหนดเอง
หมายเลข 16 คือ บล็อกในกลุ่มที่เลือก (บล็อกที่เลือกจากแถบโค้ด)
หมายเลข 17 คือ ตำแหน่ง และขนาดของตัวละคร (Sprite)
หมายเลข 18 คือ แสดงพื้นหลังที่เลือก
บล็อกโปรแกรมคําสั่ง เป็นบล็อกคําสั่งโปรแกรมภาษา คอมพิวเตอร์ที่ใช้สั่งการให้โปรแกรม Scratch ทํางานตามที่ได้ ออกแบบไว้ โดยมีบล็อกโปรแกรมคําสั่งพื้นฐานที่ควรทราบ ดังนี้
การเคลื่อนที่
รูปลักษณ์
เสี ยง
เหตุการณ์
ควบคุม
ตรวจจับ
ตัวดำเนินการ
ตัวแปร
บล็อกของฉัน
2. การเขียนโปรแกรมภาษาคอมพิวเตอร์ Scratch เบื้องต้น
การเขียนโปรแกรมใน Scratch คือ การเขียนสคริปต์ให้ตัวละครแต่ละตัวรวมทั้งฉาก ทํางานร่วมกัน โดยที่ตัวละครแต่ละตัวรวมทั้งฉาก สามารถมีได้หลายสคริปต์ หรือไม่มีสคริปต์เลยก็ได้ เช่น
การเขียนโปรแกรมภาษา Scratch สามารถเพิ่มเติม ทักษะและความรู้ให้กับผู้เรียนด้านคอมพิวเตอร์ เทคโนโลยี สารสนเทศ และการสื่อสาร เพื่อเตรียมความพร้อมสําหรับ การเรียนในระดับที่สูงขึ้น
การเขียนโปรแกรมเป็นกิจกรรมที่ส่งเสริมการใช้ความคิด วิเคราะห์อย่างเป็นเหตุเป็นผล และคิดอย่างเป็นระบบ เพื่อแก้ โจทย์ปัญหาที่ซับซ้อน ส่งเสริมการใช้ความคิดสร้างสรรค์ และ จินตนาการ ในการออกแบบและการสร้างโปรแกรมผลงาน นอกจากนั้น การนําเสนอผลงานและการแลกเปลี่ยนความคิด เห็นระหว่างผู้เรียน ยังเป็นการเพิ่มพูนความรู้ประสบการณ์ และ มุมมองใหม่ ๆ รวมทั้งทักษะที่ใช้ในการสื่อสารกับผู้อื่นด้วย